We Lwowie, podczas XXVI Forum Wydawniczego zaprezentowano książkę Romana Kabaczija o deportacjach Ukraińców z Polski

20 września br. na Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim, w ramach XXVI Forum Wydawniczego we Lwowie, zaprezentowano ukraińskie tłumaczenie książki historyka i dziennikarza, Romana Kabaczija pt. „Wygnani na stepy. Deportacja Ukraińców z Polski na południe Ukrainy w latach 1944-46”. Oryginał książki w języku polskim został wydany w 2012 roku. W książce mowa jest o różnych akcentach deportacji blisko pół miliona Ukraińców Zakerzonia pod czas tzw. wymiany ludności pomiędzy ZSRR a PRL. Blisko 100 tysięcy Ukraińców w ramach tej akcji przesiedlono na południe Ukrainy, większość wyjechała następnie do zachodniej części Ukrainy. W tym roku na Ukrainie odbyły się obchody 75 rocznicy tej deportacji.

Książka Romana Kabaczija to wyniki badań, które zostały przygotowane w czasie studiów autora na Uniwersytecie im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Ukraińskie wydanie zostało dodatkowo uzupełnione. Książka opowiada o wysiedleniu ludności ukraińskiej Zakerzonia (Chełmszczyzna, Podlasie, Nadsanie, Lubaczów, Łemkowszczyzna i zachodnia Bojkowszczyzna) z Polski.

„Nie pochodzę z rodziny wysiedleńców z Zakerzonia, urodziłem się na chersońszczyźnie i to dało mi możliwość z tej strony spojrzeć na wysiedlenia” – opowiada Roman Kabaczij. „Ten temat przez wiele lat omawiali historycy z rodzin środowiska Zakerzońców. Ci ostatni wydawali niewielkie dzienniki, poezję, literaturę nostalgiczną. Teraz pamięć o Zakerzoniu wyszła na nowy poziom. Wyrosło pokolenie polityków – dzieci i wnuków tych, którzy zostali wysiedleni. W poprzednim parlamencie takich osób było 10-20, włącznie z przewodniczącym, Andrijem Parubijem i ministrem polityki informacyjnej, Jurijem Stecem. Także dzięki nim udało się podnieść obchody rocznicy wysiedlenia na poziom państwowy” – powiedział Kabaczij. Dodał, że wśród tych, kto wspomina o tym temacie, zdarza się wiele pomylęk, m.in. błędnie łączy się te wydarzenia z akcją „Wisła” z 1947 roku.

„Ksiązka skupia się na czterech obwodach południowej Ukrainy, gdzie wywożono Zakerzońcow – zaporoskim, chersońskim, mikołajewskim i odeskim. Wstępne rozdziały wyjaśniają skąd wzięła się idea wymiany ludności pomiędzy Polską a ZSRR, rolę Warszawy, Moskwy i Kijowa w tej operacji. Pod koniec II wojny światowej Nikita Chruszczow proponował Stalinowi włączenie Zakerzonia do ZSRR, o czym mało kto wie. Dalej mowa jest o roli polskiego i ukraińskiego podziemia, a także rządu komunistycznego w Polsce, a także NKWD” – kontynuuje Roman Kabaczij. Następnie opisywane są etapy wysiedlenia, od umownie dobrowolnego do przymusowego, gdy zaangażowane były polskie oddziały wojskowe oraz NKWD. Mowa jest także o roli UPA i OUN w tej akcji, a także o procesie adaptacji wysiedlonych do życia na stepach na południu Ukrainy, a także o procesie ucieczki z południa na zachód Ukrainy oraz o tym, jak uciekinierzy byli przyjmowani na Wołyniu i w Galicji.

„W tym czasie, gdy Ukraińców z Polski osiedlano na zachodzie Ukrainy, Polaków z zachodniej Ukrainy (blisko 800 tys.) wysiedlono na Śląsk, do Wrocławia oraz do olsztyńskiego, na północy Polski” – kontynuuje historyk – „tam często uciekinierzy z Wołynia spotykali wysiedlonych w ramach akcji „Wisła”. Ludzie ci dziesięcioleciami nie wierzyli sobie nawzajem, bali się, nazywali się nawzajem bandytami” – dodaje.

Książka w języku polskim została wydana za pieniądze ukraińskich emigrantów w nakładzie 1000 egzemplarzy. Rozpowszechnia ją Związek Ukraińców w Polsce oraz Wydawnictwo Tyrsa drogą wysyłkową.